تجربه کاربری (UX) چیست؟

تجربه کاربری (User Experience) یکی از مهم‌ترین عوامل مورد توجه گوگل هنگام ارزیابی و رتبه‌بندی وب‌سایت‌هاست. چرا که رفتار و تعاملات کاربران با وب‌سایت شما نشان‌دهنده میزان کارآمدی و توانایی سایت در پاسخگویی به نیازهای مخاطبان است. به عبارت دیگر، گوگل با تحلیل نحوه فعالیت کاربران در سایت، قضاوت دقیقی درباره کیفیت تجربه کاربری و ارزش وب‌سایت شما ارائه می‌دهد.

در این مقاله، ابتدا به مفهوم تجربه کاربری می‌پردازیم و سپس تأثیر آن را بر سئو توضیح می‌دهیم. همچنین بررسی خواهیم کرد که چه عوامل و مؤلفه‌هایی زیرمجموعه تجربه کاربری قرار می‌گیرند و در نهایت راهکارهایی برای بهبود تجربه کاربری در وب‌سایت و اپلیکیشن شما ارائه خواهیم داد. با ما همراه باشید.

تجربه کاربری یا ux چیست؟

تجربه کاربری (User Experience) یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که گوگل در فرآیند رتبه‌بندی وب‌سایت‌ها مورد ارزیابی قرار می‌دهد. زیرا نحوه تعامل کاربران با وب‌سایت، معیار اصلی سنجش میزان رضایت و کارایی سایت در رفع نیازهای مخاطبان است. به عبارت دیگر، رفتار کاربران هنگام بازدید از وب‌سایت شما، بهترین نشانه برای گوگل است تا ارزش و کیفیت تجربه‌ای که ارائه می‌دهید را بسنجند.

در این مقاله، ابتدا مفهوم تجربه کاربری را شرح خواهیم داد و سپس تأثیر مستقیم آن بر بهبود سئو را بررسی می‌کنیم. همچنین به شما نشان می‌دهیم که چه عوامل و عناصر کلیدی در تجربه کاربری نقش دارند و چگونه می‌توانید با به‌کارگیری راهکارهای موثر، تجربه کاربری وب‌سایت و اپلیکیشن خود را ارتقا دهید. با ما همراه باشید تا قدم به قدم مسیر بهبود تجربه مخاطبانتان را مرور کنیم.

تاریخچه طراحی UX

برخی از بنیادی‌ترین اصول تجربه کاربری (UX) را می‌توان تا ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد در فلسفه باستانی فنگ‌شویی ردیابی کرد؛ فلسفه‌ای که بر چیدمان محیط پیرامون به شکلی بهینه، هماهنگ و کاربرپسند تأکید داشت. همچنین شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در قرن پنجم پیش از میلاد، تمدن‌های یونان باستان ابزار و محل کار خود را بر اساس اصول اولیه ارگونومی طراحی می‌کردند.

چندین قرن بعد، در اواخر قرن نوزدهم، متفکران و صنعتگران بزرگی چون فردریک وینسلو تیلور و هنری فورد، اصول طراحی تجربه کاربری را در فرآیندهای تولید خود وارد کردند. تیلور با هدف افزایش بهره‌وری نیروی انسانی، تحقیقات گسترده‌ای درباره تعامل کارگران با ابزارهایشان انجام داد؛ رویکردی که شباهت بسیاری به کاری دارد که طراحان UX امروز در بررسی نحوه تعامل کاربران با محصولات و خدمات انجام می‌دهند.

یکی از چهره‌های برجسته تاریخ UX، مهندس هنری دریفوس است که در کتاب معروف خود «طراحی برای مردم» (۱۹۵۵) تعریفی دقیق از طراحی تجربه کاربری ارائه می‌دهد. او می‌گوید:
«وقتی نقطه تماس بین محصول و کاربر به نقطه اصطکاک تبدیل شود، طراح شکست خورده است. اما اگر این تماس موجب رضایت و انگیزه بیشتر برای استفاده شود، طراح موفق عمل کرده است.»

در اوایل دهه ۹۰، دان نورمن، دانشمند برجسته، به تیم اپل پیوست و به اولین فردی تبدیل شد که عنوان شغلی «معمار تجربه کاربری» را داشت. او اصطلاح «طراحی تجربه کاربری» را برای پوشش همه جنبه‌های تجربه کاربر با یک سیستم مطرح کرد؛ از طراحی صنعتی و گرافیک گرفته تا رابط کاربری، تعامل فیزیکی و مستندات راهنما. از آن زمان، هر یک از این حوزه‌ها به صورت تخصصی توسعه یافته‌اند و امروزه شرکت‌ها برای نقش‌های ویژه‌ای مانند محقق UX یا طراح تعامل، نیروی متخصص استخدام می‌کنند تا همه ابعاد تجربه کاربری را به بهترین شکل پوشش دهند.

از دیرباز، انسان‌ها در تلاش بوده‌اند تا محیط اطراف خود را به گونه‌ای بهینه کنند که حداکثر راحتی و رضایت کاربران را فراهم آورد. امروزه، مفهوم طراحی UX با تمرکز بر جنبه‌های دیجیتال، معمولاً به برنامه‌ها، وب‌سایت‌ها، نرم‌افزارها، گجت‌ها و فناوری‌های نوین اشاره دارد.

اطلاعات بیشتر درباره طراحی فروشگاه اینترنتی را در صفحه لینک شده ببینید.

تفاوت تجربه کاربری و رابط کاربری

یکی از پرتکرارترین سوالات در این حوزه، تفاوت میان تجربه کاربری (UX) و رابط کاربری (UI) است. در این بخش قصد داریم روشن کنیم که این دو مفهوم کاملاً مجزا و در عین حال مکمل یکدیگر هستند.

تجربه کاربری به مجموعه احساسات، هیجانات و واکنش‌هایی اشاره دارد که کاربر هنگام بازدید و تعامل با یک وب‌سایت تجربه می‌کند. برای مثال، وقتی وارد وب‌سایتی می‌شوید که سرعت بارگذاری آن بسیار بالا است و دسترسی به بخش‌های مختلف به آسانی انجام می‌شود، ممکن است آن وب‌سایت برای شما جذاب و دلپذیر شود؛ حتی به قدری که تمایل داشته باشید لینک آن را ذخیره کنید و در آینده دوباره به آن مراجعه نمایید.

اما رابط کاربری به جنبه‌های ملموس و بصری وب‌سایت اشاره دارد؛ یعنی تمامی اجزایی که برای تسهیل تعامل کاربر با سایت طراحی شده‌اند، مانند دکمه‌ها، منوها، آیکون‌ها و سایر عناصر قابل کلیک که در مکان‌های مناسب قرار گرفته‌اند. این بخش‌ها ابزارهایی هستند که به کمک آن‌ها کاربر به راحتی می‌تواند مسیر خود را در سایت پیدا کرده و فرایندهای مورد نظر خود را به‌سادگی انجام دهد.

چرا UX اهمیت دارد؟

تجربه کاربری به دلایل متعدد اهمیت دارد، در ادامه مهم‌ترین دلایل اهمیت تجربه کاربری را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت. دلایل اهمیت تجربه کاربری عبارتند از: 

1- میزان ترافیک وبسایتتان را افزایش می‌دهد: کسانی که تجربه خوبی از وبسایتتان داشته باشند، آدرس آن را به دیگران ارسال کرده و شما را به دوستان و نزدیکانشان معرفی می‌کنند. در نتیجه شاهد خواهید بود که ترافیک وبسایتتان افزایش پیدا می‌کند.

2- کاهش نرخ پرش یا بانس ریت: در صورتی که تجربه کاربری خوب نباشد، کاربر بلافاصله بعد از ورود از وبسایت خارج خواهد شد. نرخ پرش یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که گوگل برای امتیازدهی به سایت شما از ان استفاده می‌کند.

3- افزایش نرخ تبدیل: نرخ تبدیل به درصدی از بازدیدکنندگان و یا کاربران شما که به مشتری تبدیل می‌شوند و از بخش‌های مختلف وبسایتتان (اگر وبسایت فروشگاهی باشد) خرید می‌کنند، گفته می‌شود. بنابراین، تلاش‌های شما در جهت جذب کاربر و تبدیل آن به خریدار یا مشتری با موفقیت به سرانجام می‌رسد. 

4- بهبود رتبه بندی صفحات مخلتف وبسایت: در صورتی که ربات‌های گوگل رفتارهای کاربران را در وبسایت شما مورد بررسی قرار دهند و روند مثبتی را شاهد باشند، قطعاً این مسئله را به عنوان یک چراغ سبز در نظر گرفته و رتبه‌های خوبی را برای صفحات مختلف وبسایتتان در نظر خواهند گرفت.

5- بهبود سئو کلی وبسایت: طبیعی است که در پی بهبود رتبه‌های وبسایت، سئو کلی آن نیز رشد می‌کند. بنابراین، چه اتفاقی بهتر از این که وبسایت به رتبه‌های برتر نتایج گوگل صعود کند.

همانطور که می‌دانید تجربه کاربری از عوامل مهمی است که در سئو سایت نقش غیر قابل انکار و پررنگی را ایفا می‌کند. بنابراین باید روی ایجاد تجربه کاربری بهتر فعالیت کنید تا بتوانید زودتر در لیست نتایج گوگل جایگاه‌های خوبی را از آن خود کنید. 

آیا می‌دانید ux چه تاثیری بر سئو دارد؟

در بخش قبل درباره اهمیت کلی تجربه کاربری و تاثیر آن بر روی سئو به طور خلاصه صحبت کردیم. در ادامه به طور مفصل درباره نقش آن در سئو صحبت می‌کنیم. شما تصور کنید که یک کاربر وارد فضای وبسایت شما می‌شود و در تمامی بخش‌هایی که تعبیه شده است، وارد شده و انواع مختلفی از فعالیت‌ها را در وبسایتتان انجام می‌دهد. در صورتی که این روند بدون اختلال و یا مشکل فنی باشد، کاربر هرگز از وبسایت شما خارج نخواهد شد. چرا؟

واضح است که کاربر به دنبال تجربه‌ای لذت‌بخش و روندی بدون پیچیدگی و بدون مانع است. بنابراین، در صورتی که همه آنچه را که بخواهد در وبسایت شما برایش فراهم باشد، چرا باید از وبسایت شما خارج گردد؟؟؟ پس یک کاربر تلاش می‌کند که بهترین وبسایت را برای خودش انتخاب کند تا در آن بتواند تجربه کاربری مناسبی را برای خودش رقم بزند.

در نتیجه‌ی فعالیت‌های مختلف یک کاربر در وبسایتتان، شاهد خواهید بود که مدت زمان باقی ماندن یک کاربر در وبسایتتان افزایش پیدا کرده است، پس نرخ پرش یا بانس‌ریت کاهش پیدا می‌کند. در نهایت شاهد هستید که روند بهبود سئو وبسایتتان با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت. در غیر این صورت وبسایت‌هایی که تجربه کاربری مناسبی را برای کاربرانشان رقم نمی‌زنند، بانس ریت یا نرخ پرششان روز به روز افزایش یافته و به واسطه آن نیز میزان ترافیک وبسایت کاهش یافته است و در ادامه به مرور شاهد هستند که رتبه‌های وبسایت روند نزولی را طی می‌کنند.

در این موارد ربات‌های گوگل با توجه به نحوه تعامل کاربران با وبسایت می‌توانند به مفید بودن یا غیرمفید بودن وبسایت پی برده و رتبه‌های آن را تعیین کنند. 

مدل لانه زنبوری یا شانه عسلی UX

یکی از مدل‌هایی که در زمینه شرح تجربه کاربری بیان می‌شود، مدل لانه زنبوری یا شانه عسلی است. در هر یک از خانه‌های این مدل لانه زنبوری یکی از عناصر مهمی که در تجربه کاربری از اهمیت بالایی برخوردارند، بیان می‌شود. از مهم‌ترین مواردی که در تجربه کاربری مورد بررسی و بحث قرار می‌گیرند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- ارزشمند بودن
- قابل اعتماد بودن
- مفید بودن
- قابلیت دسترسی
- مطلوبیت
- قابلیت کشف
- قابلیت استفاده یا کاربردی بودن

تمامی این موارد به محتوایی که در یک صفحه وبسایت درج می‌شود، اشاره دارد.

کاربر زمانی که وارد صفحه یک وبسایت می‌شود، باید احساس کند که محتویات درج شده و بخش‌های مختلف تدارک دیده شده در یک وبسایت می‌تواند برایش سودمند باشد و تمامی نیازهایش را پاسخگو باشد. از سوی دیگر قابلیت دسترسی به بخش‌های مختلف باید برایش تسهیل شده باشد و بتواند به تمامی موارد اعتماد کامل داشته باشد.

در انتها اگر تمامی این موارد رعایت شده باشد، میتوان امیدوار بود که این سایت می‌تواند رشد و بازدید بیشتری داشته باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم در هر قدمی که برای توسعه وبسایتتان برمی‌دارید این عناصر را در ذهن داشته باشید تا سرعت روند رشد، افزایش چشمگیری داشته باشد.

چگونه یک طراح UX حرفه‌ای شوید؟

بسیاری از افراد علاقه‌مند هستند که در زمینه طراحی یو ایکس حرفه‌ای شوند و بتوانند تخصصی در این زمینه فعالیت کنند. از مهم گام‌هایی که می‌توانید در این مسیر یعنی تبدیل شدن به یک طراح یو ایکس حرفه‌ای بردارید، این است که:

1- دانش خود را در این زمینه زیاد کنید: منایع مختلفی را مطالعه کنید تا با تئوری‌های کلی طراحی UX آشنا شوید. بسیاری از کتب و مقالاتی که نگارش شده‌اند، می‌توانند شما را با اصول کلی آشنا کرده و در موفقیت شما اثرگذار باشند.

2- نمونه‌های مختلف طراحی UX را مشاهده کنید و مورد ارزیابی قراردهید: قطعاً دیدن و مشاهده کردن و ارزیابی فعالیت‌های متخصصین می‌تواند تا حد زیادی به شما کمک کند و در آینده الهام‌بخش شما باشند. با دیدن کارهای باکیفیت نمونه‌کارهای شما نیز بهتر می‌شود و می‌توانید پیشرفت کنید. 

3- پشت سر گذاشتن کلاس‌های آموزشی زیر نظر اساتید و متخصصین در این حوزه: این روزها در سطح گسترده‌ای شاهد هستیم که افراد حرفه‌ای و متخصص کلاس‌های آموزشی در زمینه سئو و طراحی UX برای مبتدیان برگزار می‌کنند. بنابراین، شما نیز می‌توانید با قدری پیگیری به بهترین اساتید دسترسی پیدا کنید و آموزش‌های لازم را دریافت کنید.

طراحان UX از چه ابزارهایی استفاده می‌کنند؟

طراحان UX هنگام انجام کار خود به تعدادی ابزار مختلف تکیه می‌کنند. در مرحله تحقیق و الهام، آن‌ها از ابزارهای نظرسنجی و همچنین نرم افزار چت تصویری برای مصاحبه با کاربران و جمع آوری اطلاعات تا حد امکان استفاده خواهند کرد.

همچنین برنامه‌های خاصی برای وایرفریم، نمونه‌سازی اولیه و تست قابلیت استفاده وجود دارد که Balsamiq، InVision و UsabilityHub از محبوب‌ترین برنامه‌ها در این صنعت هستند.

علاوه بر برنامه‌های خاص طراحی، طراحان از ابزارهای ارتباطی و مدیریت پروژه نیز برای پیگیری کارهای خود در هر زمان استفاده می‌کنند. می‌توانید در راهنمای مبتدیان ما درباره ابزارهای طراحی UX بیشتر بیاموزید.

طراحان UX روی چه نوع پروژه‌هایی کار می‌کنند؟

همانطور که صنعت فناوری رشد می‌کند، زمینه طراحی UX نیز رشد می‌کند. طراحان UX می‌توانند خود را بر روی طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها در زمینه‌های مختلف کار کنند. موارد زیر تنها برخی از کاربردهای طراحی UX هستند.

طراحی وب سایت، اپلیکیشن و نرم افزار

در عصر اینترنت و گوشی‌های هوشمند، قابلیت استفاده از یک وبسایت، اپلیکیشن موبایل یا نرم افزار تا حد زیادی تعیین کننده موفقیت آن در بازار است. به همراه طراحان UI، طراحان UX مسئول تضمین تجربه کاربری خوب هستند. از وب‌سایت‌های تجارت الکترونیک گرفته تا برنامه‌های دوستیابی، هر سفر آنلاینی که انجام می‌دهید با دقت توسط یک متخصص UX طراحی شده است.

طراحی صدا

رابط‌های کاربری صوتی در نحوه‌ی تعامل ما با فناوری انقلاب ایجاد می‌کنند. در ایالات متحده، حدود 50٪ از بزرگسالان به طور روزانه از جستجوی صوتی استفاده می‌کنند. طراحان UX نقش بزرگی در افزایش جستجو صوتی دارند، زیرا محصولاتی مانند آمازون الکسا تنها در صورتی می‌توانند موفق باشند که کاربر پسند و در دسترس عموم باشند. طراحی برای صدا نیاز به رویکردی کمی متفاوت با روش وب سایت‌ها و برنامه‌ها دارد.

واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)

با توجه به اینکه انتظار می‌رود ارزش بازار جهانی VR تا سال 2024 حدود 44.7 میلیارد دلار باشد، طراحان UX به طور فزاینده‌ای ملزم به طراحی تجربیات همه‌جانبه خواهند بود. طراحان UX باید رویکرد خود را برای اطمینان از در دسترس بودن و کاربرپسند بودن آخرین فناوری‌ها تطبیق دهند.

خاتمه

 کاملاً روشن است که بخش تجربه کاربری یا UX یک وبسایت چقدر در سئو کلی آن اهمیت خواهد داشت. از سوی دیگر به دلیل گستردگی این حوزه و انواع تکنیک‌ها و مواردی که زیر مجموعه این بخش محسوب می‌شود، توصیه می‌کنیم که در دوره‌های UX که بسیاری از مدرسان در این حوزه آموزش می‌دهند، شرکت کنید و با انجام و تکمیل تمرین‌ها هر روز بهتر بشوید.

به نظر شما  کدام فاکتور در سایت بدترین تجربه کاربری را می‌تواند برای مخاطبین به وجود بیاورد؟
نظرات خود را با ما در کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.