توصیه‌های پلیس سایبری برای خرید اینترنتی امن

با توسعه فناوری اطلاعات و گسترش اینترنت در زندگی روزمره، خریدهای آنلاین به یکی از رایج‌ترین روش‌های تأمین کالا و خدمات در ایران و جهان تبدیل شده است. امروزه بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به جای مراجعه حضوری به فروشگاه‌ها، تنها با چند کلیک محصول مورد نظر خود را انتخاب و خریداری کنند.
اما همان‌طور که خرید اینترنتی مزایای فراوانی دارد (صرفه‌جویی در زمان، مقایسه قیمت‌ها، دسترسی به تنوع کالا)، خطراتی نیز در این فضا وجود دارد. کلاهبرداری اینترنتی، فیشینگ (سرقت اطلاعات بانکی)، فروش کالاهای تقلبی و حتی دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی کاربران تنها بخشی از تهدیداتی است که ممکن است هر خریدار آنلاین با آن مواجه شود.

به همین دلیل پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا) همواره هشدارها و توصیه‌هایی را برای ارتقای امنیت خریدهای اینترنتی منتشر می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین نکات و توصیه‌های پلیس سایبری در این زمینه را به‌صورت جامع و کاربردی مرور خواهیم کرد.

۱. اهمیت خرید ایمن در فضای مجازی

یکی از اصول اصلی در فضای سایبری، توجه به امنیت شخصی است. بسیاری از کاربران تصور می‌کنند که چون فروشگاه آنلاین ظاهری شیک دارد یا تبلیغات گسترده‌ای انجام داده، پس معتبر است؛ در حالی‌که مجرمان سایبری با طراحی سایت‌های جعلی و درگاه‌های بانکی تقلبی، می‌توانند در مدت کوتاهی هزاران نفر را قربانی کنند.
طبق گزارش‌های پلیس فتا، بخش قابل‌توجهی از جرایم اینترنتی در ایران به دلیل بی‌توجهی کاربران به نشانه‌های امنیتی رخ می‌دهد. بنابراین هر خریدار باید آموزش ببیند که چگونه یک فروشگاه معتبر را از یک فروشگاه کلاهبرداری تشخیص دهد.

۲. معیارهای انتخاب فروشگاه اینترنتی معتبر

پلیس فتا توصیه می‌کند پیش از خرید، خریداران به موارد زیر دقت کنند:

الف) نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد)

• سایت‌های معتبر باید دارای نماد اعتماد الکترونیکی از مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صمت باشند.

• با کلیک روی این نماد، صفحه مربوط به مجوز فروشگاه باز می‌شود و اطلاعات حقوقی آن نمایش داده خواهد شد.

• نبود اینماد یا وجود نماد جعلی، زنگ خطری جدی برای کاربران است.

ب) اطلاعات تماس و شفافیت فروشگاه

• فروشگاه معتبر باید آدرس پستی، شماره تلفن ثابت و ایمیل پشتیبانی داشته باشد.

• فروشگاه‌هایی که فقط یک شماره موبایل بدون آدرس رسمی ارائه می‌کنند، قابل اعتماد نیستند.

ج) بررسی نظرات کاربران

• پیش از خرید، بهتر است در شبکه‌های اجتماعی یا سایت‌های مقایسه قیمت، تجربه دیگر کاربران درباره آن فروشگاه مطالعه شود.

• وجود شکایات متعدد درباره عدم تحویل کالا یا کسر وجه بدون ارسال محصول، نشانه‌ای از کلاهبرداری است.

۳. امنیت در فرآیند پرداخت اینترنتی

مهم‌ترین بخش خرید آنلاین، پرداخت وجه است. پلیس فتا بارها اعلام کرده که بیشترین جرایم سایبری مربوط به درگاه‌های جعلی بانکی است.

توصیه‌های کلیدی در این زمینه عبارتند از:

1. مطمئن شوید که آدرس درگاه بانکی با https آغاز می‌شود. حرف s در انتهای http نشانه اتصال امن است.

2. نام بانک یا شرکت پرداخت الکترونیک باید به‌طور صحیح در آدرس مرورگر درج شده باشد. هرگونه تغییر جزئی (مثلاً استفاده از عدد به جای حرف) می‌تواند نشانه جعلی بودن سایت باشد.

3. برای ورود اطلاعات بانکی، از صفحه‌کلید مجازی بانک استفاده کنید.

4. هرگز اطلاعات کارت خود (شماره کارت، CVV2، تاریخ انقضا) را در سایت‌های غیرمعتبر وارد نکنید.

5. حتماً رمز دوم پویا (رمز یکبار مصرف) را فعال کنید. این کار باعث می‌شود حتی در صورت سرقت اطلاعات کارت، مجرم نتواند از آن استفاده کند.

۴. حفظ محرمانگی اطلاعات بانکی و شخصی

یکی از اشتباهات رایج کاربران، ذخیره کردن رمز کارت بانکی در مرورگر یا یادداشت کردن آن در گوشی است. این کار زمینه سرقت اطلاعات را فراهم می‌کند. پلیس سایبری توصیه می‌کند:

• رمزهای بانکی خود را به هیچ عنوان در اختیار دیگران—even نزدیک‌ترین افراد—قرار ندهید.

• هنگام خرید با استفاده از سیستم‌های عمومی (مانند کافی‌نت‌ها یا کامپیوترهای اشتراکی) اطلاعات بانکی خود را وارد نکنید.

• از نرم‌افزارهای مدیریت رمز عبور معتبر استفاده کنید و رمزها را به صورت دوره‌ای تغییر دهید.

۵. نقش ابزارهای امنیتی و نرم‌افزارها

خرید ایمن فقط به انتخاب فروشگاه معتبر محدود نمی‌شود. رایانه یا گوشی خریدار نیز باید امن باشد.

• سیستم‌عامل و مرورگر خود را به‌طور منظم به‌روزرسانی کنید.

• از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس معتبر استفاده کرده و آن را به‌روز نگه دارید.

• از اتصال به وای‌فای‌های عمومی (در کافی‌شاپ، رستوران یا فرودگاه) برای خرید اینترنتی پرهیز کنید؛ زیرا هکرها می‌توانند اطلاعات شما را رهگیری کنند.

• از VPN یا ابزارهای ناشناس‌سازی استفاده نکنید مگر از نوع قانونی و معتبر؛ چراکه برخی از VPNهای رایگان خود ابزاری برای سرقت داده‌ها هستند.

۶. هوشیاری در برابر تبلیغات و تخفیف‌های غیرواقعی

کلاهبرداران اینترنتی با استفاده از جذابیت‌های روانی مانند "تخفیف ۹۰ درصدی"، "فروش ویژه محدود"، یا "کالا رایگان فقط با پرداخت هزینه پست"، کاربران را فریب می‌دهند.
پلیس فتا هشدار می‌دهد:

• هیچ کالای باارزشی رایگان یا با تخفیف غیرمنطقی عرضه نمی‌شود.

• ایمیل‌ها یا پیامک‌هایی که لینک خرید فوری ارسال می‌کنند، اغلب جعلی و برای سرقت اطلاعات بانکی طراحی شده‌اند.

• همیشه قبل از کلیک روی لینک‌ها، از صحت فرستنده پیام مطمئن شوید.

۷. آشنایی با روش‌های متداول کلاهبرداری آنلاین

برای افزایش آگاهی کاربران، پلیس سایبری رایج‌ترین شیوه‌های کلاهبرداری را معرفی کرده است:

الف) فیشینگ (Phishing)

• ایجاد یک سایت جعلی مشابه سایت اصلی بانک یا فروشگاه برای سرقت اطلاعات بانکی کاربران.

ب) فیشینگ از طریق پیامک و ایمیل

• ارسال پیامک یا ایمیل با عنوان "مسدود شدن حساب بانکی" یا "برنده شدن در قرعه‌کشی" همراه با لینکی جعلی.

ج) فروش کالاهای تقلبی یا ارسال نکردن کالا

• برخی فروشگاه‌های جعلی پس از دریافت وجه، هیچ کالایی ارسال نمی‌کنند یا کالای تقلبی و بی‌کیفیت ارسال می‌کنند.

د) بدافزارهای موبایلی

• اپلیکیشن‌های تقلبی فروشگاهی که به‌ظاهر معتبر هستند، اما در واقع اطلاعات بانکی کاربر را سرقت می‌کنند.

۸. نقش آموزش و فرهنگ‌سازی

امنیت سایبری تنها با نظارت پلیس تأمین نمی‌شود؛ بلکه نیازمند آگاهی و آموزش مستمر کاربران است.

• خانواده‌ها باید به فرزندان خود آموزش دهند که در خریدهای اینترنتی به هر سایتی اعتماد نکنند.

• مدارس و دانشگاه‌ها می‌توانند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، سطح دانش امنیت سایبری دانشجویان را افزایش دهند.

• رسانه‌ها نیز باید با انتشار گزارش‌ها و اطلاعیه‌های پلیس فتا، مردم را نسبت به آخرین شیوه‌های کلاهبرداری مطلع سازند.

۹. اقدامات پس از مواجهه با کلاهبرداری اینترنتی

در صورت گرفتار شدن در دام کلاهبرداران، مهم‌ترین اقدام، گزارش سریع به پلیس فتا است.

• قربانی باید اطلاعات مربوط به تراکنش، شماره کارت مقصد و جزئیات خرید را در اختیار پلیس قرار دهد.

• با مراجعه به سایت رسمی پلیس فتا به نشانی www.cyberpolice.ir می‌توان شکایت را ثبت کرد.

• سرعت عمل در این زمینه می‌تواند از انتقال پول به حساب‌های دیگر جلوگیری کرده و امکان بازگرداندن وجه را افزایش دهد.

۱۰. آینده خریدهای آنلاین و نقش پلیس سایبری

با گسترش فناوری‌هایی مانند پرداخت موبایلی، کیف پول دیجیتال و رمزارزها، احتمال ظهور شیوه‌های جدید کلاهبرداری نیز بیشتر می‌شود. به همین دلیل نقش پلیس سایبری در آینده حتی پررنگ‌تر خواهد بود.
کاربران نیز باید همواره به‌روز باشند و جدیدترین توصیه‌های امنیتی را دنبال کنند.

جمع‌بندی

خرید اینترنتی یکی از دستاوردهای مهم فناوری است که زندگی ما را آسان‌تر کرده است؛ اما در کنار این مزایا، تهدیدات سایبری نیز وجود دارد که نباید نادیده گرفته شوند.
پلیس سایبری نیروی انتظامی تأکید دارد که رعایت چند اصل ساده مانند خرید از فروشگاه‌های معتبر، استفاده از رمز پویا، پرهیز از کلیک روی لینک‌های ناشناس و به‌روزرسانی نرم‌افزارها می‌تواند تا حد زیادی امنیت کاربران را تضمین کند.
در نهایت، هوشیاری و دقت کاربران مهم‌ترین سلاح در برابر کلاهبرداران اینترنتی است. هرچه دانش و آگاهی مردم در زمینه امنیت سایبری بیشتر باشد، فرصت مجرمان برای سوءاستفاده کمتر خواهد شد.